چگونه کتابهای کمک درسی و کنکور خود را انتخاب کنیم؟
زمانی را به یاد می آورم که تعداد انتشارات کتابهای کمک درسی به تعدا انگشتان یک دست نمی رسید ، آنزمان تولید کتاب مانند هرجنس دیگری بر اساس نیاز های دانش آموزان به بازار عرضه میشد ، انتشارات در دو شکل تقریباً مشابه ،کتاب های کمک درسی را منتشر می کردند ، نوعی که مسائل کتابهای درسی را به طور کامل حل می کرد . در واقع حل المسائل هر درس به صورت جداگانه و البته کل دروس هم به صورت یکجا در یک کتاب عرضه میشد.امروزه به آن کتابها گام به گام می گویند . و هنوز به همان شکل تولید میشود. این نوع کتابها به دانش آموزان اعتماد به نفس میداد و کمک میکرد که زحمات خودشان برای حل مسائل کتابها را چِک کنند. نوع دوم کتابهایی بود که برای کنکور منتشر میشد .عمدتاً کتابهای کنکور از نظر محتوایی تنها به یک شیوه نوشته میشد. در آن کتابها ابتدا توصیفی از محتوای هر فصل با مثال هایی از تست های کنکور و یا تست هایی که مولف می ساخت ارائه میشد و سپس تعداد متنابهی تست با پاسخ های نیمه تشریحی به دنیال آن مطالب می آمد..
تغییرات در نگارش کتابهای کمک درسی : (نسل اول )
اولین انتشاراتی که بازار ساده کتابهای کمک درسی و تست را متحول ؛ که البته چه عرض کنم ! وارد تجارتی بی پایان و بی سروته کرد انتشارات قلم چی بود،با کتابهایی که فقط تست های کنکور را پشت سرهم از سالهای دور ردیف کرد و با پاسخ های نیمه تشریحی و تبلیغات سرسام آور بازار را در اختیار گرفت در آنزمان موسسات دیگری هم پا به میدان گذاشتند و به تقلید از او کتابهایی را به طبع رساندند . البته اینبار با کیفیتی بسیار عالی چرا که بلعکس قلم چی با پاسخ های نیمه تشریحی، اینبار پاسخ ها علاوه بر پاسخ های تشریحی به شرح نکات بسیار مهم هر فصل در قالب پاسخ به سوالات در کادر های رنگی تشریح میشدند و این تحول منشاء اثر بود. اکنون در بازار نشر هر دو نوع کتاب یافت میشودو دیگر اثری از کتابهای تست با پاسخ های نیمه کامل نیست بلکه درسنامه ها در قالب پاسخ تست در انتهای هر فصل می آید. به طوریکه بعضی از شما هنگام خرید کتاب می پرسید : آیا درسنامه هم دارد؟
تحول اساسی در کتابهای کمک درسی : (نسل دوم)
پیشرفت های علمی در اواخر دهه 70 نوید تغییرات کتابهای درسی و انطباق آن با دستاورد های علمی جدید را می داد .بنابراین تفکرات جدیدی نیز وارد میدان شد اینبار کیفیت سوالات و دسته بندی آنها بر مبنای تفکرات ترکیبی ، تحلیل و ارزشیابی می توانست کتابهای جدیدی را روانه بازار کند . بنابراین تحول در علم و به تبع آن محتوای کتابهای درسی نیز تغییر کردند.( هرچند تغییرات کتابهای درسی موجب نارضایتی والدین شده است اما این واقعیت را باید بپذیریم که دانش بشر به طریق چشمگیری رو به پیشرفت است و کتابها نیز به اجبار تغییر می کنند .مانند هر وسیله دیگر مثل موبایل ، تا دیروز کیفیت 3Gداشتند و امروز 4Gو فردا 5Gطبیعی است که برای تعویض موبایل شاکی باشیم) این تغییرات مولفین کتابهای کمک درسی را به این فکر انداخت که می توانند هر از گاهی مانند هر محصول دیگری در بازار ، کتابهایشان را با توجه به نیاز دقیق دانش آموزان به نوعی خاص از محتوای آموزشی و انتظارات آنان همچنین بودجه خانواده ها و فاکتور زمان تدوین کنند . فاکتورهای کیفیتی دیگر تنها معیار نوشتن کتاب نبود . کتابهایی که با معیار های قبلی نوشته میشدند تقریباً همه انواع نیازهای کیفی (دانشی)دانش آموزان را در خود جای میداند ولی امروز همان کتابها هر کدام به طریق اولی بخشی از درک و دریافت دانش آموزان را نشانه گیری می کنند. از 5 یا شش سال پیش نسل جدیدی از کتابها وارد بازار شده است .
شیوه های جدید در یادگیری و محتوای تخصصی کتابها (نسل سوم)
اجازه بدهید پرسشی را که این روزها تقریباً همه دانش آموزان می پرسند را بازگو و پاسخ دهیم : چه کتابی خوب است آیا این انتشارات بهتر است یا آن انتشارات و............. دوستان این نکته را به صورت کلی می گویم : امروزه علاوه بر تجاری شدن بازار کتاب کمک درسی باید اذعان کنیم که کیفیت آنان بسیار بسیار بهتر از 25 سال یا حتی 10 و یا 5 سال پیش است رقابت آزاد تفکر خلاق نویسندگان را در تدوین کتاب بر انگیخته است و به انتشارات در شیوه ارائه محتوای آموزشی ، ایده های جالبی را نشان داده است. .بنابراین به جای اینکه بپرسید که کدام کتاب بهتر است !؟ بپرسید با توجه به ویژگی هایی که من در مطالعه دارم کدام کتاب مناسب تراست: آنوقت باید از قبل خودتان را بشناسید و با
عادت ها و روشهای مطالعه و تکنیک هایی که ویژه خودتان است آشنایی نسبی داشته باشید. به عبارتی پروسه فراشناختی ذهنتان را بشناسید. یادآور می شوم که در این کار مشاوران خِبره که ر
شته تحصیلی شان مشاوره است و
تخصص آنان یادگیری ، می توانند به شما کمک کنند . اکیدآً از شما می خواهم از مشاوره و توصیه جوانانی که دانشجو هستند و تصور می کنند که شیوه های موفقیت آنان موجب موفقیت همه دانش آموزان می شود بپرهیزید.آنان ناخودآگاه شما را به طرف ناامیدی و عدم موفقیت سوق میدهند.
کتابهای نسل سوم محصول دانش نویسندگان ، خلاقیت انتشارات درارائه محتوا و البته تنوع شیوه های فکری شما عزیزان در یادگیری مطالب هستند . این درست است که ما برای خرید کتاب کمی با مشکل روبرو می شویم هم از نظر گرانی و هم از نظر شناخت . مسائل گرانی کتاب و سر درگمی شما هنگام خریدکتاب می تواند با کمی تلاش در شناخت
راهبردهای یادگیری حل و فصل شود.
در حال حاضر دهها انتشارات در زمینه کتابهای کمک درسی در همه مقاطع فعالیت می کنند ولی فقط 5 یا 6 تای آنها درهمه مقاطع تحصیلی و در انواع و اشکال کیفی و کمی کتاب تولید می کنند. برخی انتشارات هم هستند که تنها بعضی از کتابها ی مهم را چاپ می کنند و سعی می کنند خود را در جریان بازار نگاه دارند. از جمله انتشاراتی که بازار هدفشان همه دانش آموزان هستند می توان انتشارات گاج ، مبتکران ، خیلی سبز ،الگوی توسعه، قلم چی را نام برد و انتشارات دیگری که بازار هدفشان برخی از مقاطع و دروس خاصی است می توان انتشارات فاگو ، خانه زیست (کتابهای زیر ذره بین ) تخته سیاه و.......و چند تای دیگر را نام برد . به هر حال ریز و درشت حدود 88 انتشارات آموزشی فعال وجود دارند. این انتشارات برای هر درس به چند شیوه کتاب چاپ میکنند برای مثال فقط د ر زمینه درس زیست شناسی در سه مقطع 10و11و12 بالغ بر 250 عنوان کتاب وجود دارد . فقط در مقطع زیست دهم 48 عنوان کتاب به چاپ رسیده است . به همین منوال .............قس علیهذا
در مورد انواع آنها باید این نکته را متذکر شوم که کتابهای کمک درسی همانطوریکه از سالهای پیش منتشر می گردید.ند با معیار های متفاوتی تدوین می شوند این معیار ها عبارتند از :
کتابهای مبحثی (بیشتر دردروس عمومی کاربرد دارد) به کتابهایی گفته می شود که با توجه به انواع سوالات کنکور تدوین شده اند . در این کتابها هر مبحث به صورت جداگانه ، درس به درس از مقطع دهم شروع و تا آخرین دری کتاب دوازدهم یک مبحث را توصیف می کنند و به دنبال آن تست های با پاسخ های تشریحی میآورند .مثلاً آرایه های ادبی مبحثی در کتاب ادبیات است که در کنکور چند سوال از آن مطرح می شود . این مبحث (آرایه های ادبی )در یک کتاب جداگانه ،قصل به فصل از فصل اول کتاب دهم تا آخرین درس کتاب فارسی دوازدهم همراه با تست تشریح می شود.
کتابهای درسنامه که اخیراً با کتابهای فاگو وارد بازار شده و روز بروز بهتر و با کیفیت بهتری تولید می شوند . این کتابها مانند دبیران هستند به طور کامل و با جزئیات تصویری خط به خط کتابها را بررسی می کنند . بهترین کاربرد این کتابها در دروس زیست شناسی است.
کتابهای درسنامه + تست و پاسخ تشریحی کتابهای معمول هستند که به شیوه های دوگانه قدیمی تالیف شده اند . شیوه ای که ابتدا آموزش نکته ها و به همراه تست ها و پاسخ های تشریحی ارائه می شوند و در شیوه دوم کتابهایی که با تست آغاز میشوند و در پاسخ تست ها در کادر های مشخصی درسنامه ارائه میشود.
کتابهای جمع بندی : کتابهایی که به صورت انتخاب تست تدوین می شود . (این کتابها برای مطالعه در نزدیکیهای زمان کنکور است) از ویژگی های این کتاب این است که پرسشهای آنان ازمجموعه تجربیات یک یا چند مولف یا طراح معتبر جمع آوری میشود. به عبارتی آنها حدس میزنند که ممکن است چه سوالاتی در کنکور سراسری از درس فیزیک مطرح شود. آنها به کمک یکدیگر و با توجه به بودجه بندیِ سوالات کنکور در سالهای اخیر، سوالات را طبقه بندی می کنند .این کتابها در دو نوع آزمونی و غیرآزمونی منتشر میشوند.
کتابهای آموزش + تست + سوالات تشریحی ( این کتابها جایگزین دقیق دبیران هستند) . کتابهای درسنامه ای را به یاد دارید آنها جزئیات درسها را به طور کامل بررسی میکردند و لی فاقد تست یا سوال بودند و یا تست هایی بسیار محدود داشتند. کتابهای سه گانه بهترین منبع برای دانش آموزانی هستندکه در یک یا چند درس ضعیف اند. در این کتابها تمام قضایای کتاب و یا جزءبه جزء مطالب در هر درس تشریح می شوند و بلافاصله مثال های متعدد به حد وفور مطرح میشود به طوریکه هر فرد ناآشنا با مطالب نیز می تواند از آنها استفاده کند .بعد از آنهمه مثال سوالاتی از نوع تستی با پاسخ های تشریحی ارائه می شود و در نهایت سوالات تشریحی با پاسخ به صورت جداگانه تدوین شده است . در حقیقت سه کتاب در یک کتاب هستند.
کتابهایی تدریس مختصر : کتابهای تدریس مختصر ویژگی های کتابهای سه گانه را دارند ولی به جای تست سوالات تشریحی با پاسخ های کامل و تدریس مختصر می آید. شاید فاکتور زمان و ظرفیت آموزشی دانش آموزان کم کوش انتشارات را برآن ساخته که چنین کتابهایی را تولید و عرضه کنند.
کتابها و یا بهتر بگویم دفتر چه های شب امتحان : این کتابها ویژه مطالعه در یکی دو شب قبل از امتحانات ترم است. تعدادی سوال در هر صفحه مشابه سوالات امتحانی نمره گذاری شده است .اغلب این سوالات از سوالات امتحانات سالهای گذشته مناطق مختلف اخذ و مدون شده اند.
مجموعه تست های کنکور های سراسری : که به صورت دفترچه و کتاب به صورت سال به سال جداگانه و در مجموعه های 4 جلدی تولید و عرضه می شوند.
کتابهای کمک حافظه : این کتابها به صورت جیبی به بازار عرضه می شوند .محتوای آنها خلاصه ای از نکات مهم و کلیدی مباحث درسی می باشد. این کتابها بایستی همزمان با کتابهای درسی مطالعه شوند در حقیقت نوعی کمک حافظه برای به خاطر سپاری مطالب مهم درسی است.
DVD های آموزشی :در سالهای اخیر اندک موسساتی بودند که به صورت تولید کننده مجزای نرم افزار های آموزشی به میدان رقابت پای گذاشتند ولی اغلب آنها به علت تغییرات مداوم کتابهای درسی و عدم کیفیت از دایره آموزش خارج شده اند. اما اخیراً موسسات به صورت کامل و فراگیر به نشر نرم افزار ها در همه مقاطع اقدام نموده اند .
امّا نکته بسیار مهم*** ما تقریباً انواع معیار های تولید کتاب را تشریح کردیم ولی مهمترین نکته این است که شما بدانید کتابی که انتخاب می کنید از چه نویسنده ای است . از شما عزیزان خواهش میکم به جای اینکه فقط به توصیه های مشاوران و یا دوستانتان توجه کنید .کمی هم معیار های منطقی خودتان را در نظر بگیرید . یکی از مهمترین ، در حقیقت مهمترین معیار شناخت شما برای انتخاب کتاب نویسندگان کتابها هستند . برخی از آنان بسیار شایسته اند . حداقل تعدادی که من می شناسم در زمان خودشان بین نفرات 1 تا 10 کنکور بودند. آنها نخبگان این حرفه هستند. بهتر است کمی توجه نشان دهید و قبل از خرید وقت بگذارید.و در مورد نویسندگان کتاب بیشتر بدانید.
کتابفروشی دانشجو بهشهر