اجازه بدهید برای شروع یک سوال مطرح کنم و خواهشاً صادقانه جواب بدهید. سوال این است:
چرا آن مطلبی که همین امروز خواندی نمی توانی به یاد بیاورید ؟ بیاییم پاسخ های احتمالی شما را بررسی کنیم: 1- نمی دانم ! من چند بار خواندم .2- سروصدا نمی گذارد .3- اینطوری خوندن فایده نداره و...... بسیار بهانه های دیگر درحالیکه تَه دلتان می گویید که دُرست نخوانده ام .بله دقیقا این جواب صحیح است ،شمادرست نخوانده اید و مطالب را فراموش کرده اید! 
فراموشی چیست وچرا ما مطالب خوانده شده را فراموش می کنیم ؟
پیش از این برایتان گفتیم که اطلاعات یا داده و یا مطالب به شیوه خارق العاده یک فرآیند و یا خط سیر را در ذهن شما طی می کنند تا به مقصد مورد نظر برسند. ما سه نوع حافظه داریم . حافظه حسی که مطالب از آنجا وارد می شوند .اینکه می گویم مطالب ، همه انواع داده ها است به عبارتی  هرچیزی که میبینیم ، می شنویم وبو می کنیم و یا  می خوانیم این داده ها یا مطالب اگربا دقت مورد توجه واقع شوند می روند در صف مطالبی که ما قرار است یاد بگیریم آرام و قرار می گیرندولی تعداد زیادی از اطلاعات است که ما آنها را حس می کنیم ولی توجه نمی کنیم بنابراین بلافاصله فراموش می شوند .(البته پاک نمی شوند ولی دسترسی به آنها غیر ممکن است مانند اینکه دوست شما شماره تلفن خودش را می دهد یه یک دوست دیگر و شما هم می شنوید ولی برایتان اهمیتی ندارد و فراموش می شود. بنابراین می توانیم بگوییم اولین عامل فراموشی [بی توجهی ]است. لازم نیست بگویم که ما وقتی قصد یادگیری مطلب درسی را داریم به طور قطع قصد داریم توجه کنیم و این توجه  مجوز ورود داده ها و طی مسیر یادگیری و به خاطر سپاری است.

مسیری که مطالب یا داده ها و یا اطلاعات در ذهن سپری می کنند:
مطالب از درب ورودی با مجوز حافظه حسی وارد حافظه کوتاه مدت می شود  این حافظه معادل و مساوی یادگیری است . به عبارت دیگر وقتی مطالب وارد حافظه کوتاه مدت می شود به این معنی است که ما مطلب را یادگرفته ایم .(حافظه کوتاه مدت = یادگیری) حال سوال اینجاست که آیا در حافظه کوتاه مدت هم فراموشی اتفاق می افتد؟ البته می افتد و این برای شما خیلی مهم است . در توصیف فرآیند به یاد سپاری برایتان شرح دادم (جلسه سوم) که حافظه کوتاه مدت یک مخزن بسیار کوچک برای این است که مطالب وارد می شوند و کادو پیچ می شوند و یک تکه از آن کنده می شود و الباقی می رود داخل حافظه بلند مدت . نکته پر اهمیت اینجاست که حافظه کوتاه مدت ظرفیتش خیلی کم است . و مطالب هم به سرعت وارد آن می شوند و جانشین مطالب قبلی میشوند . این خود یکی از عوامل فراموشی در حافظه کوتاه مدت است که نامش هم جانشینی است . بنابر این باید  وقت کافی برای پردازش و یا همان کادو پیچ کردن مطالب باشد.عدم دقت و سرعت زیاد در مطالعه  موجب می شوند که مطالب جدید جای مطالب قبلی را بگیرند و آن مطالب فراموش شوند . اما یک عامل دیگر هم برای فراموشی در حافظه کوتاه مدت وجود دارد و آن این است که ما می دانیم مطالب وارد شده اند(توجه کرده ایم) ، حتی پکیج شده اند  و شما یک تکه از آن را به عنوان نشانه کنده اید  و به طور کل همه کارها را کرده اید اما باز هم فراموش شده اند . دلیل آن گذشت زمان است . به این معنی که نشانه ها یی که شما در حافظه کوتاه مدت نگاه داشته اید به مرور زمان فراموش می شوند . به این حالت می گویند (ردّ حافظه) . این اتفاق بدی است در این مورد  کاری از دست ما ساخته نیست و زمان کار خودش را می کند . البته راه حل هایی هم وجود دارد که کشف شده اند و مشکل ما را تقریباً برطرف می کنند . شاید الان که  این موضوع را گفتم شما را به یاد این مطلب انداختم که بگویید ما درسهایمان را مرور می کنیم . البته مرور کردن خوب است امّا ما که نمی توانیم هر بارکه شروع می کنیم مثلاً فصل سوم شیمی را می خوانیم دو فصل قبلی را مرور کنیم .پس چه کنیم ؟ پاسخ این پرسش در حافظه بلند مدت  نهفته است . پس تا اینجا ما دو دلیل برای فراموشی حافظه کوتاه مدت برشمردیم ابتدا جانشینی و سپس زمان .

دلایل فراموشی در حافظه بلند مدّت چیست؟

نوبت رسیده که من به پرسشی که در جلسه دوم از شما پرسیده بودم ، پاسخ دهم .سوال این بود : آیا می توانید یک تنگ آب بریزید داخل استخر و دقیقاً همان آب را از استخر استخراج کنید!؟ در نگاه اول غیرممکن است. ولی این تکنیک را در نظر بگیرید که اگر اتفاقاً چند عدد لیوان کوچک پلاستیک داشته باشید و یه تعداد نخ یا کش این کار امکان پذیر است چراکه شما ظرف آب را قبل از اینکه به داخل استخر خالی کنید ابتدا درون لیوان های کوچک می ریزد و درب آنها را با پوشش پلاستیک رنگی ،مثلا تعدادی آبی ، تعدادی قرمز ، تعدادی نارنجی می بندید و بعد لیوانها را می اندازید داخل استخر ، در این حالت شما می توانید دقیقاً همان آب را از استخر جدا کنید. این مثال درس خواندن شماست . شما اطلاعات را با دقت تمام در حافظه کوتاه مدت دسته بندی و پردازش می کنید، با تکنیک های مختلف پکیج می کنید و بعد به داخل حافظه بلند مدت می ریزید . برای مثال شما فصل اول شیمی دهم را می خوانید و ممکن است در آن فصل 100 نکته اساسی که می تواند به پرسش تبدیل شود و یا اهمیت زیادی دارد وجود دارد و شما هر یک از آن مطالب را در بسته بندی خاص خود با دقت والبته با پرهیز از عوارض فراموشی در حافظه کوتاه مدت ، پردازش می کنیدو بعد می فرستید در حافظه بلند مدت . اما باید چند نکته را در خاطر داشته باشید یکی از آن موارد مطالعه در زمان مناسب به دور از خمودگی و خستگی است . فضای مناسب همراه با عشق به مطالعه  آن درس را ایجاد کنید ، این کاربه شما  این امکان را میدهد که از (واپس زدن) به دلیل خستگی یا دشواری مطالب و عبور با سرعت از مطالب ، عدم پی گیری و به اصطلاح سرسری خواندن بپرهیزید. دومین عاملی که شما می توانید کاری کنید که فراموشی اتفاق نیفتد پرهیز از آشفته خوانی است . برخی از شما همه روز در کلاس هستید .از کلاس شیمی  به فیزیک بعد عربی و بعد ریاضی و آخرشب خسته و کوفته می خواهید مطالب را پردازش کنید. این کار موجب یک نوع فراموشی به نام «بازداری پس گستر» می شود یعنی اطلاعات مختلف با هم تداخل می کنند  و یا حالتی اتفاق می افتد که مطالب قبلیِ یادگرفته شده آنقدر زیاد شده اند که جایی برای مطالب جدید نمی ماند به این حالت می گویند فراموشی «پیش گستر» ، که خود سومین عامل فراموشی در حافظه بلند مدت می باشد .اما ما همبشه مشکل فراموشی در فرآیند ورود اطلاعات به حافظه بلند مدت نداریم بلکه یک نوع فراموشی است که به آن فراموشی در باز شناسی اطلاق می شود. به عبارتی ممکن است ما همه مراحل را درست رفته باشیم و همه نکات را رعایت کرده باشیم .ولی باز هم مطالب خوانده شده را به یاد نیاوریم .براستی چرا !؟ فراموشی در بازشناسی مهمترین آفت ذهن است . برای همه انواع فراموشی ترفند هایی هست ولی برای فراموشی در بازشناسی خیر، در واقع ما چاره ای نداریم به جز اینکه  آن مراحل را درست برویم ، از تکنیک های خوب استفاده کنیم. روشهای مطالعه شناخته شده در جهان را بکار بگیریم.(در جلسات بعدی به آنها خواهیم پرداخت) و منتظر باشیم که ذهن ما در روز آزمون با ما یار باشد .

بازشناسی چیست ؟ در کنکور سراسری از ما چه می خواهند؟
کنکور سراسری کدام بخش از ذهن ما را آزمون می کند؟ پیش از این گفتیم که هیچ مطلب یاد گرفته شده وقتی وارد حافظه بلند مدت می شوند هرگز از میان نمی روند این یک یافته علمی است .سوال اینجاست که اگر فراموش نمی شوند پس چرا به یاد نمی آیند؟ یاد آوری همواره و در همه جا وابسته به نشانه گذاری است.به عبارتی اگر ما در حین یادگیری هنگام حمع و جور کردن مطالب  بخشی از آن را به عنوان نشانه جدا کنیم . مثلا هنگامی که ما دو یا چند صفحه از کتاب فیزیک را خواندیم در یک کاغذ سفید (آ4) هر یک از مطالب مهم را در دو یا سه کلمه یاد داشت کنیم (دو یا سه کلمه و نه بیشتر) به طوری که هر وقت آنرا دیدم کل آن مطلب به یادمان بیاید یک نوع نشانه گذاری انجام داده ایم . انسانها با روش های متفاوتی نشانه گذاری می کنند . خوبی این کار این است که هنگام پاسخگویی به سوال کنکور از روش باز شناسی استفاده می کنیم .

ما در کنکور سراسری با چه نوع آزمونی روبرو می شویم.؟
به طور کل دو نوع پرسش وجود دارد : الف – آزمونهای بازشناسی  ب- آزمون های بازخوانی . در کنکور سراسری از شما می خواهند که از میان چند گزینه یکی را انتخاب کنید یعنی نشانه را به شما می دهند که بروید و در حافظه تان بگردید و جواب درست را پیدا کنید . گزینه های نزدیک به پاسخ همان  نشانه ها هستند (شما بایستی در هنگام درس خواندن به همین روش نشامه گذاری کنید در دو یا سه کلمه ) بنابراین در آزمون های بازشناسی نشانه ها جرقه اولیه را در شما برای جستجو و به جواب رسیدن می زنند. به این آزمونها می گویند باز شناسی (همان کنکور)ولی نوع دیگری از آزمون هم وجود دارد و آنهم آزمونهای بازخوانی است . آزمونهای بازخوانی همان پرسشهای تشریحی هستند که در امتحانات نهایی می بینید. از آنجاییکه بیشتر اوقات انسانها از طریق نشانه ها و بازشناسی آن نشانه ها  زندگی خود را می گذرانند امروزه در دنیا بیشتر از آزمونهای بازشناسی استفاده می شود در کشور ما هم علّت شیوع و اقبال تست های بازشناسی از دوره های حتی اول دبستان همین امر است. تا بدینجا  بخش مهمی از روشهای مطالعه که عبارت بود از سازوکار ذهن به شما عزیزان آموختم .
در جلسه پنجم کیفیت سوالات کنکور. به عبارتی درجه آسانی و سختی آنها را شرح خواهم داد و در جلسه ششم از از موضوع شناخت و فراشناخت بحث به میان می آوریم . چرا که پیش از اینکه بخواهید 4 روش شناخته شده در روشهای مطالعه را بدانید باید ابتدا بداتید که چه عواملی به شما کمک می کند که مطالب را یاد بگیرید؟ و شما باید بدانید که خودتان بشخصه  چگونه یاد می گیرید؟ در پایان جلسه ششم قطعاً می توانید برای خود برنامه ریزی کنید چرا که خودتان را بهتر از همیشه حواهید شناخت .