در جلسه قبل به این نتیجه رسیدیم که ما پیش از  هر کاری ابتدا " یاد می گیریم "سپس "مطالب یادگرفته شده را با "روش مطالعه "خاص خودمان پردازش می کنیم  و در نهایت آنها را به حافظه بلند مدت می سپاریم . در این جلسه پیش از اینکه مبحث چگونگی به یاد آوردن مطالب  را به شما بیاموزم . یکبار دیگر  به اهمیت این پروسه ذهنی تاکید می کنم چراکه اگر بدون دانستن آن وارد بحث در باره روشهای مطالعه و یا تکنیک های مطالعه بشویم ،کاری بی فایده انجام داده ایم ، بنابراین ابتدا باید سازوکار مغز را بدانیم و سپس روشها و تکنیک های مطالعه را یاد بگیریم .

باز هم می خواهم مطالب دشوار روانشناسی خبر پردازی را با مثالهای ساده برایتان روشن کنم . اگر یادتان باشد. در جلسه قبل گفتیم که اگر قصد داشته باشیم یک سری اطلاعات را در آینده مورد استفاده قرار بدهیم ابتدا بایستی آنها را یاد بگیریم . ببینید دقیقاً می گویم ابتدا یاد بگیریم  : آیا یادگیری کافی است ؟ در تعاریف جدید خیر ! چرا که ما وقتی یک مطلب را یک بار هم بخوانیم به اصطلاح در همان لحظه آنرا یادمیگیریم  و اگر از ما بپرسند یادگرفتی ؟ به صراحت می گوییم فهمیدم واگر دوباره بپرسند آنوقت با عصبانیت می گوییم فهمیدم بابا ، یادگرفتم دیگه !  بله شما یادگرفتید اما سوال اینجاست که اگر دوهفته بعد بپرسند :به طور قطع فراموش کرده اید، به عبارت دیگر شما فقط یک مرحله که همان یادگیری بود انجام داده اید ولی بدون اینکه از تکنیک ها و روش مطالعه استاندارد استفاده کنید مطالب یادگرفته شده را پرت کردید درون حافظه بلند مدت و در حال حاضر نمی دانید آن مطالب کجاست ! هر چی فکر می کنید فایده ندارد. دلیلش هم این است که اطلاعات یاد گرفته شده را پردازش نکردید و مستقیم آنها را فرستادید در دریای بی پایان ذهن خودتان یعنی حافظه بلند مدت ، و این عمل شما یعنی پل زدن بین یادگیری و حافظه بلند مدت ، در این عمل شما مورد پردازش را نادیده گرفتید .در حالیکه فرآیند ی که در آن یک آدم می تواند از دانش آموخته خود استفاده کند و به طور مشابه مطالب درسی را در کنکور سراسری مورد استفاده قرار دهید بایستی از فرآیند سه مرحله ای { یادگیری + پردازش + سپردن به حافظه بلند مدت} استفاده کنید .تاکید می کنم : شما برای یادآوری و استفاده موثر از اطلاعات باید هر سه مرحله را انجام بدهید.

 نظام یاد :پردازشگر ذهن چه کاری انجام می دهد؟ 

خب ،تا اینجا  تکرار جلسه قبل بود و اگر یادتان بیاید در آن جلسه  گفتم : پردازشگر ذهن سَر و دُم مطالب را می زند و آنها را کادو پیچ می کند و صاف می برد ،میگذارد  در حافظه بلند مدت . ولی این پردازشگر یک عمل خارق العاده و زیرکانه انجام میدهد !؟قبل از آن یک تکه بسیار کوچک از آن اطلاعات کادوپیچ شده را بر می دارد (شما فکر کنید برای یادگاری) .اما نه ، پردازشگر ذهن یک تکه را بر می دارد بعنوان نشانه که اگر بعدها به او گفتید این مطلب را یادت هست او فوراً آن تکه را از مخزن (تنگ آب) بر می دارد و می رود داخل دریای حافظه بلند مدت ، درحالیکه آن تکه کوچک را در دست دارد ، جستجو میکندوبازهم جستجو میکند ،و بالاخره اصل جنس را پیدا میکند، آن تکه را می چسباند و متوجه میشود که این همان تکه است که  از کادو کنده بوده است و آن جنس را می آورد بیرون .همه اینها در کسری از ثانیه صورت می گیرد . مثل این است که می گویند برو کتاب فارسی بخر : پیش خودت می گویی منظور کدام کتاب است ؟ ولی اگر عکس آن را داشتی به هر کتابفروشی که مراجعه میکردی بلافاصله عکس را نگاهی می انداختی و سپس یک نگاهی هم به قفسه ها و خیلی زود کتاب فارسی را پیدا میکردی .  مغز هم چنین کاری انجام میدهد.
حالا برویم و ببینیم در کنکور سراسری چه اتفاقی می افتد. ساده است . اگر شما به همان ترتیبی که روانشناسان کشف کرده اند مطالعه کنید یعنی از روشها و تکنیک های مطالعه استفاده کنید قطعاً مطالب در حافظه بلند مدت شما در جای درستش می نشیند و هنگام بازیابی آن  مشکلی نخواهید داشت . برای مثال : ما فرض را بر این می گذاریم که شما به روش صحیح درسهایتان را خوانده اید . می روید در جلسه کنکور (آزمایشی) سوال اول چهار گزینه دارد ولی فقط یکی از آنها درست است . ذهن شما بلافاصله گزینه ها ی نزدیکتر را انتخاب میکند به عبارتی  همان تکه ای از کادو یی را بر میداردومیرود داخل حافظه بلند مدت می چرخد و اگر اصلش را پیدا کرد که فبها و الا باز می گرددو دومین گزینه را می برد و دوباره این کار را تکرار می کند . این کارها همه اش 20 ثانیه هم طول نمی کشد . وسر انجام آن گزینه صحیح مثل آهن ربا  به تکه اصلی می چسبد و بیرون میآید. .
ذهن ما چنین قدرتی دارد . در مورد توانایی حافظه بلند مدت همین و بس که همه لحظات زندگی اعم از آنهایی که توجه کرده اید و یا بی توجه از کنار آنها رد شدید، از روز اول زندگی در خود ذخیره دارد ولی ما نمی دانیم چگونه آنهارا بازیابی کنیم .کنکور سراسری فرصت خوبی است که بتوانیم کمی از قدرت و توانایی خودمان را به چالش بکشیم . یک لحظه چشمانتان را ببندید و به زمانی فکرکنید که سوال دشواری را به آسانی  پاسخ گفته اید ؟ چه احساسی دارید ؟ تصور می کنید که همه صفحات آن بخش از کتاب پیش روی شما باز است . چرا اینطور می شود ؟چرا این حس خوشایند را تکرار نمی کنید!؟ چرا سعی نمی کنید از یافته های اندیشمندان و تجربیات آنها استفاده کنید و پیش از اینکه شروع به مطالعه کنید ابتدا توانایی خود را ارزیابی کنید سپس روش مطالعه خاص خودتان را از بین روشهای 4 گانه مطالعه انتخاب کنید و سپس با استفاده از تکنیک های سازگار با ذهن خودتان درس بخوانید؟ چرا هر انسان بی خِردی که سر راهتان سبز می شود به عنوان مشاور می پذیرید ؟ و همه اختیارتان را می دهید به دستش تا با حرفهای شیرین شما و آرزوهایتان و همچنین زحمات بی دریغ والدینتان را به باد فنا بدهد ؟ حداقل بپرسید ببینید چیزی در مورد روشهای استاندارد مطالعه می داند و اگر می داند چگونه تشخیص می دهد که کدام روش بدرد شما می خورد!؟
عزیزان من تا اینجا با مثالهای ساده دشوارترین مبحث روانشناسی را برایتان شرح دادم . چگونه اطلاعات را یاد می گیریم + پردازش می کنیم + در حافظه بلند مدت قرار می دهیم و در بازگشت ، پردازشگر می رود درون حافظه بلند مدت + تکه پازل گمشده را پیدا می کند + و پاسخ را به یاد می آورد. به کل این فرآیند رفت و برگشت می گویند: نظام روانشناسی خبر پردازی یعنی شناخت و فرا شناخت .

(در جلسه چهارم در باره فراموشی صحبت می کنیم )

در آرزوی توفیق – سهیل خاکپور